Đông trùng hạ thảo – vị thuốc quý trong nền y học Việt Nam

Đông trùng hạ thảo được coi là một “tiên dược” quý  trong nền y học Việt Nam dùng để chữa bệnh và hỗ trợ điều trị nhiều căn bệnh khác. Thế đông trùng hạ thảo là gì, có bao nhiêu loại, tác dụng cũng như cách sử dụng như thế nào, chúng ta cùng nhau tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé.

Mô tả về Đông trùng hạ thảo

Đông trùng hạ thảo là gì?

Đông trùng hạ thảo hay viết tắt là ĐTHT được xem là con lai giữa động vật và thực vật,  là sự kết hợp giữa  loại nấm ký sinh  có tên khoa học là Cordyceps sinensis (Berk.) Sacc và sâu non của loài Hepialus armoricanus. Nấm bắt đầu hút hết chất dinh dưỡng từ bên trong và ký sinh lên sâu non và làm cho sâu non chết vào mùa đông ẩm ướt. Đến mùa hè, nấm mọc ra khỏi sâu thành ngọn cỏ bỏ bắt đầu vươn lên khỏi mặt đất đất và phát tán các bào tử. 

Đông trùng hạ thảo trông giống như những con sâu với đuôi sâu là một cành nhỏ có lá.

Lá nhìn giống những ngón tay dài từ 4-11 cm, đầu sâu non dài khoảng 3-5cm. Khi nó được sấy khô thì tùy vào phương pháp phơi sấy mà nó sẽ có màu vàng sậm, vàng nâu hoặc màu cà phê. Nếu đốt lên thì có mùi thơm dịu dịu, nếu không thì chúng có mùi tanh như mùi biển và có vị đắng nhẹ. 

Phân loại

Đông trùng hạ thảo có tới 350 loài khác nhau, duy chỉ riêng Trung Quốc đã tìm thấy được 60 loài. Nhưng đến nay, chỉ có 2 loài được nghiên cứu nhiều nhất là Cordyceps sinensis (Berk.) Sacc. và Cordyceps militaris (L. ex Fr.) Link. Còn loài thứ hai được gọi là Nhộng trùng thảo.

Thu hoạch

Nấm bắt đầu ký sinh ở sâu non vào mùa đông và làm chết sâu non vì ăn hết chất dinh dưỡng của chúng. Đến khi vào mùa hè, nấm bắt đầu vươn lên khỏi mặt đất và mọc ra khỏi sâu như một ngọn cỏ. Ta có thể tìm thấy đông trùng hạ thảo ở một số cao nguyên cao hơn mặt biển từ 3500 đến 5000m vào mùa hè.

Vùng trồng ĐTHT 

Đó là các vùng Tây Tạng, Tứ Xuyên, Thanh Hi, Cam Túc, Vân Nam…

Bộ phận được dùng làm thuốc

Tất cả các bộ phận của đông trùng hạ thảo đều được dùng để làm thuốc.

Thành phần hóa học

Đông trùng hạ thảo có 17 loại axit amin khác nhau, có các nguyên tố vi lượng như Al, Si, K, Na,…,có lipid,  có D-mannitol, đặc biệt là trong sinh khối đông trùng hạ thảo có rất nhiều hoạt chất quý có giá trị dược liệu thần kỳ, như là cordiceptic acid, cordycepin, adenosine, hydroxyethyl-adenosine. Ngoài ra, đông trùng hạ thảo còn chứa nhiều loại vitamin như trong 100g đông trùng hạ thảo có 29,19 mg vitamin A, 116,03 mg vitamin C, 0,12 g vitamin B12,  vitamin E, k, B2,…

Các tác dụng của Đông trùng hạ thảo

ĐTHT giúp tập thể dục hiệu quả hơn

Đông trùng hạ thảo giúp cơ thể sản xuất các phân tử adenosine triphosphate (ATP) nhiều hơn, đây là chất rất cần thiết để cung cấp năng lượng, hỗ trợ cơ thể sử dụng oxy tốt hơn khi đang tập thể dục. Đối với những người trẻ tuổi, đông trùng hạ thảo có tác dụng rõ rệt như là sau 3 tuần tốc độ tiêu thụ oxy tối đa của những người tham gia tăng 11% so với việc dùng giả dược.  Tuy nhiên, đối với các vận động viên chuyên nghiệp sử dụng đông trùng hạ thảo lại không có hiệu quả đáng kể trong việc cải thiện hiệu suất thể dục của họ 

ĐTHT có khả năng chống lão hoá

Chất chống oxy hóa là các phân tử có khả năng chống lại những tổn thương của tế bào bằng cách trung hòa các gốc tự do – đây là nguyên nhân gây ra lão hóa và nhiều bệnh tật. Trong ĐTHT có hàm lượng các chất chống oxy hóa có khả năng chống lão hóa, giúp cải thiện trí nhớ và chức năng tình dục. 

ĐTHT giúp ức chế sự phát triển của khối u

Đông trùng hạ thảo có khả năng ức chế sự phát triển của nhiều loại tế bào ung thư của người như ung thư da, gan, ung thư phổi  và đại tràng. Ngoài ra, ĐTHT có tác dụng chống khối u đối với  ung thư hạch, u ác tính,… 

ĐTHT giúp hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường loại 2

Tiểu đường là khi cơ thể không sản xuất hoặc không phản ứng được với hormone Insulin – loại hormone giúp chuyển đường glucose vào tế bào để tạo năng lượng. Khi cơ thể không phản ứng được với Insulin và không sản xuất đủ Insulin khi các glucose sẽ không thể đi vào các tế bào mà nằm trong máu, khi có quá nhiều glucose trong máu sẽ gây ra các vấn đề nghiêm trọng đối với cơ thể. Một loại đường đặc biệt có trong đông trùng hạ thảo giúp điều trị bệnh tiểu đường. Đặc biệt, đông trùng hạ thảo có thể bắt chước các hoạt động của Insulin nên nó giữ cho lượng đường trong máu được bình thường và ổn định. Ngoài ra, nó giúp làm giảm lượng đường trong máu và chống lại bệnh thận. 

ĐTHT giúp tim mạch được khỏe mạnh hơn

Trong đông trùng hạ thảo có chứa hàm lượng adenosine – là hợp chất tự nhiên có tác dụng bảo vệ tim mạch, là dược liệu quý rất tốt cho bệnh tim. Ngoài ra, đông trùng hạ thảo còn để điều trị chứng loạn tim khi nhịp tim đập quá nhanh, quá chậm hoặc không đều. Nó giúp làm giảm nguy cơ suy tim và chấn thương tim. Bên cạnh đó, ĐTHT còn có tác dụng tích cực với cholesterol, giúp làm giảm cholesterol LDL có hại và triglyceride.

ĐTHT giúp làm giảm viêm nhiễm

Đông trùng hạ thảo có tác dụng chống lại các chất viêm trong cơ thể, nếu bị thương quá nhiều sẽ dẫn đến các bệnh tim và ung thư. Khi các tế bào của người tiếp xúc với Đông trùng hạ thảo, các protein làm tăng phản ứng viêm trong cơ thể sẽ bị ức chế. Vì thế mà ĐTHT được xem như là một loại thuốc hoặc chất bổ sung để chống viêm hiệu quả.

Đông trùng hạ thảo có tác dụng đối với hệ thống miễn dịch

ĐTHT có khả năng tăng cường hoạt động miễn dịch tế bào cụ thể là điều tiết phản ứng miễn dịch của tế bào lympho B, làm tăng nồng độ kháng thể lgG, lgM trong huyết thanh, ức chế  chọn lọc hoạt tính của tế bào lympho T. Bên cạnh đó, đông trùng hạ thảo còn được xem là một vị thuốc ức chế miễn dịch loại bỏ tổ chức cây ghép khá tốt. 

Cách dùng Đông trùng hạ thảo

Ăn trực tiếp

Đây là cách ăn giúp bạn có thể tiếp nhận toàn bộ dưỡng chất bên trong dược liệu này mà vẫn đảm bảo an toàn vệ sinh vì sản phẩm đã được sơ chế, sấy khô và làm sạch, đây là cách đơn giản và nhanh chóng nhất dùng cho loại đông trùng hạ thảo khô. Để thưởng thức hương vị này bạn lấy một nửa đông trùng hạ thảo khô vừa đủ ăn ngâm trong 3 phút với nước ấm khoảng 60 độ C. Dược liệu này không quá khó ăn, người dùng có thể cảm nhận được hậu vị đắng nhẹ. 

Trà đông trùng hạ thảo

Uống đông trùng hạ thảo sẽ giúp bồi bổ cơ thể, chống mệt mỏi, tăng cường sức khỏe, tinh thần minh mẫn mẫn và khí huyết lưu thông sẽ giúp tăng khả năng tập trung làm việc của bạn. Người dùng sẽ lấy 1.5 – 3gr dạng khô hoặc 3 – 5gr dạng tươi cho vào ấm trà, đổ một ít nước sôi vào tráng sơ qua trong 15 đến 30 giây rồi cho tiếp một lượng nước sôi vừa đủ hãm trong vòng 30 phút và uống khi còn ấm nóng.

Rượu đông trùng hạ thảo

Rượu đông trùng hạ thảo giúp bạn trị đau thắt lưng, kích thích tiêu hóa và cải thiện sinh lý ở nam giới. Có ba cách ngâm rượu như sau:

• Ngâm đông trùng hạ thảo với rượu trắng.
• Ngâm đông trùng hạ thảo với rượu trắng cùng với nhân sâm và các dược liệu khác.
• Ngâm đông trùng hạ thảo với rượu trắng và kỷ tử.

Ở cách 1, để sử dụng bạn sẽ ngâm 3 – 5gr đông trùng hạ thảo dạng khô hoặc 10 – 15gr dạng tươi với 0.75 – 1 lít rượu trắng trong 30 ngày. Bạn nên uống trước khi ăn vào bữa trưa hoặc bữa tối và mỗi ngày không nên uống quá 20 ml rượu. 

Đông trùng hạ thảo ngâm mật ong

Uống đông trùng hạ thảo với mật ong sẽ rất phù hợp cho phái nữ để làm đẹp da, bên cạnh đó giúp kích thích tiêu hóa, bảo vệ dạ dày, những người bị mắc bệnh về hô hấp như hen suyễn, ho có đờm, ho khan sẽ được cải thiện tốt hơn.  Để sử dụng, ta sẽ ngâm 10 – 15gr loại tươi hoặc 3 – 5g loại khô với 0.75 – 1 lít mật ong  trong 15 ngày. Mỗi ngày nên uống vào buổi sáng sáng trước khi ăn hoặc buổi tối trước khi đi ngủ với liều lượng 2/3 – 1  thìa canh hỗn hợp ngâm pha loãng với nước ấm.

Cháo đông trùng hạ thảo

Đối với những người đau ốm, bị mất sức, mới bệnh dậy hay là đang trong thời gian điều trị mà không ăn được đồ cứng thì đây là cách sử dụng tốt nhất. Sau khi nấu cháo xong, bạn cho 3 – 5g đông trùng hạ thảo tươi,  không nên thêm trứng vào thì sẽ làm mất tác dụng của nó. 

Kết hợp đông trùng hạ thảo cùng với món canh hoặc hầm

Dùng canh hầm đông trùng hạ thảo sẽ giúp chống lão hóa, làm đẹp da, giúp khí huyết lưu thông, cải thiện chức năng sinh lý ở nam giới và phụ nữ bị rối loạn kinh nguyệt. Khi nấu món canh hoặc món hầm, bạn sẽ cho 1.5 – 3gr dạng khô hoặc 3 – 5gr dạng tươi vào nồi, đun nhỏ lửa để hạn chế mất chất dinh dưỡng. 

Như vậy, bài viết trên đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về đông trùng hạ thảo. Hy vọng bài viết này sẽ giúp ích cho bạn để sử dụng liệu này một cách an toàn và hiệu quả. Cảm ơn bạn nhiều !